Echte kamille - Matricaria recutita L. - Een allround kruid voor iedereen

Echte kamille behoort tot de composietenfamilie of Asteraceae.
Van echte kamille gebruiken we de bloemhoofdjes. Het is een prachtig kruid om te gebruiken, ook voor baby's en kleuters.
De etherische oliën in kamille remmen ontstekingen en kan je inzetten bij klachten van de spijsvertering en de luchtwegen. Kamille helpt bovendien prima bij huidaandoeningen zoals slecht genezende wondjes. Tot slot brengt kamille rust waardoor het uitermate goed beantwoordt aan stressgerelateerde klachten.

Kamillethee helpt bij maagklachten, misselijkheid, braakneigingen en darmontstekingen. Giet hiervoor heet water over een eetlepel gedroogde bloemhoofdjes. Laat ongeveer 10 minuten trekken en zeef. Drink 3 à 4 koppen per dag.
Met de (lauwe) thee kan je trouwens ook gorgelen als je tandvlees ontstoken is of bij ontstekingen in mond- en keelholte.

Matricaria recutita L.

Moerasspirea - Filipendula ulmaria Maxim. - Veiliger dan aspirine!

Zoek je een goed alternatief voor aspirine, dan is moerasspirea (rozenfamilie) je plant! Het salicylzuur in aspirine gedraagt zich in de maag als een zuur en kan agressief zijn. De salicylaten in moerasspirea komen later vrij en worden pas in de lever omgezet in salicylzuur. Hierdoor blijft je maag gespaard van de nevenwerking die aspirine wel kan hebben.
Nog een nadeel van het regelmatig gebruik van aspirine is dat je gehalte aan vitamine C, folium en zink daalt. Bij moerasspirea gebeurt dit niet.
Tot slot: moerasspirea bevat ook looistoffen die ervoor zorgen dat de slijmvliezen samentrekken. Bacteriën hebben zo veel minder kans om zich te nestelen op een geïnfecteerde plaats.

Wie moerasspirea gebruikt, moet wel wat meer geduld uitoefenen. Het duurt immers een beetje langer voordat het kruid werkt.

Gebruik een tinctuur van moerasspirea. Wil je toch liever een thee? Dek het geheel dan goed af. Salicylaten zijn vluchtig en verdampen dus snel, waardoor de werkzame stof verloren gaat.

Moerasspirea verdunt het bloed. Neem het dus niet als je bloedverdunners neemt, voor een heelkundige ingreep of voor een tandartsbezoek. Gebruik moerasspirea ook niet als je allergisch bent voor salicylaten.

Bereidingsvormen

Kruiden kan je op verschillende manieren bereiden. De eenvoudigste manier is natuurlijk de plant as such opeten, maar soms kan het efficiënter...

Thee of infuus

Een gemakkelijke manier om te genieten van kruiden, is door het maken van een thee of infuus. Je kan hiervoor verse of gedroogde kruiden gebruiken. Ik gebruik het liefst de gedroogde plant omdat het lang houdbaar is en het water er al uit verwijderd is. In de natuurwinkel vind je een breed gamma van gedroogde kruiden.
Een infuus maak je als volgt: neem een theelepel van de gedroogde kruiden en overgiet dit met heet water tot je een volle kop hebt. Laat afgedekt een 10-tal minuten trekken. Door het afdekken vermijd je dat eventuele etherische oliën vervliegen. Drink 2 à 3 koppen per dag en plan een pauze van ongeveer een week in na een maand. Je lichaam went immers aan de inhoudsstoffen in het kruid.

Maceraat

Wil je de slijmstoffen in de kruiden gebruiken voor een medicinale toepassing, dan moet je koud water gebruiken om ze eruit te halen. Slijmstoffen zitten in planten zoals heemst, smalle weegbree, kaasjeskruid, enz. Giet koud of lauw water op de kruiden, laat enkele uren tot een nacht trekken en zeef.

Decoct

Gebruik je de wortels van de plant of hardere plantendelen, dan maak je best een decoct. Dit doe je als volgt: zet de kruiden in koud water op het vuur en warm op tot het kookt. Laat 5 tot 10 minuten trekken en zeef.

Tinctuur

Ook eenvoudig in gebruik zijn tincturen. Dit zijn alcoholische oplossingen van de plantenstoffen (200 g gedroogde kruiden per liter alcohol). Je kan een tinctuur zelf maken, maar dan moet je weten welk alcoholpercentage je best gebruikt voor een bepaalde inhoudsstof. Eenvoudiger is het om een tinctuur te kopen in een natuurwinkel. Je verdunt een tinctuur in water, bv. 15 druppels in een glas.

Iets over inhoudsstoffen

Kruiden hebben een bepaalde werking door de inhoudsstoffen die ze bevatten. Een deel van deze stoffen is wetenschappelijk vastgesteld. Maar veel inhoudsstoffen zijn ook nog niet gekend. Ik geloof dat de werking van een kruid stoelt op het geheel ervan. Haal je er bv. een bepaalde inhoudsstof uit, dan mis je de totaalwerking van de plant. Eerder 'agressieve' inhoudsstoffen worden in een plant immers vaak verzacht door andere actieve stoffen.

Een overzicht van enkele belangrijke inhoudsstoffen:

Etherische oliën

Het begrip etherische oliën omvat meer dan 100 aparte stoffen. Algemeen werken ze ontstekingsremmend bij huidirritatie, vergemakkelijken ze het ophoesten, zijn ze urinedrijvend en krampstillend en hebben ze een stimulerend effect op maag, darmen, lever en gal.

Alkaloïden

Alkaloïden zijn zeer krachtige stoffen. In de traditionele geneeskunde worden ze gebruikt als geneesgiften. Een bekend voorbeeld is atropine, dat voorkomt in de zeer giftige wolfskers. Atropine werkt in op de hersenen. Een dosis van 0,5 mg kan al leiden tot psychomotorische stoornissen, woedeuitbarstingen, verwarring, enz.
In lage dosissen kunnen alkaloïden echter aanvullend - en samen met de andere actieve stoffen - de geneeskrachtige werking van de plant op een positieve manier te beïnvloeden. Over het algemeen verhogen ze de bloeddruk, prikkelen ze de zenuwen en stillen ze krampen.

Bitterstoffen

Heel wat kruiden smaken bitter omdat ze bitterstoffen bevatten. Bitterstoffen worden in drie groepen onderverdeeld.
De eerste groep stimuleert de afscheiding van maagsappen en heeft een opwekkende werking. Ze zijn uitermate geschikt om de eetlust aan te scherpen en de spijsvertering op gang te trekken. Het beste aperitief is dus een bitter aperitief!
De tweede groep heeft een antiseptische werking en is daarom gunstig bij ontstekingen. Daarnaast stimuleren ze ook de secretie van darm, lever en gal.
De derde groep bevat vooral scherpe stoffen. We vinden ze in bv. gember en peper. Ze bevorderen de spijsvertering en stimuleren de bloedsomloop.

Flavonoïden

Flavonoïden omvat een grote groep actieve stoffen die op elkaar lijken qua chemische structuur. Op dit ogenblik zijn er meer dan vijfduizend gekend en hun werking is zeer verschillend. De ene groep versterkt de haar- en bloedvaten, de andere stilt kramp in het maagdarmkanaal of werkt in op het hart of de bloedsomloop. Flavonoïden ondersteunen de werking van andere stoffen in planten.

Looistoffen

Looistoffen hebben een samentrekkende werking. Ze voorkomen zo dat er een gunstige voedingsbodem ontstaat voor bacteriën die zich op de beschadigde huid en in het beschadigd slijmvlies hebben genesteld.

Glycosiden

Ook glycosiden vormen een grote groep. Eén van de bekendste is digitaline dat voorkomt in vingerhoedskruid. Het wordt gebruikt bij hartkwalen, ook in de traditionele geneeskunde. Andere glycosiden hebben een gunstige werking op de spijsvertering.

Slijmstoffen

Slijmstoffen zijn koolhydraathoudende stoffen die kunnen zwellen en dik vloeibaar zijn. Ze verzachten prikkels en kunnen efficiënt gebruikt worden bij bv. een prikkelhoest, maar ook om darmklachten te ondersteunen.

Saponinen

Saponinen of zeepstoffen lossen slijm op en vergemakkelijken daarom het ophoesten ervan. Ze werken antibiotisch en versterken de weerstand. Qua samenstelling lijken ze op glycosiden.

Gewone vlier - Sambucus nigra L. - Een veelzijdig kruid

De bloesems van echte vlier (kamperfoeliefamilie) zijn zeer aangewezen bij verkoudheden en griep. In combinatie met lindebloesem zorgt het ervoor dat je goed zweet, waardoor gifstoffen je lichaam verlaten en koorts daalt. Echte vlier geeft je immuniteit een boost. Neem je elke dag een lepeltje vlierbessensiroop, dan ben je beter gewapend tegen bacteriën en virussen. De bessen van de vlierboom helpen een handje bij reumatische klachten.

Je kan een thee van de gedroogde vlierbloesem maken door een theelepel van de gedroogde bloemen te overgieten met heet water. Laat ongeveer 10 minuten trekken. Drink 1 à 2 kopjes per dag.
Let op: een thee van de gedoogde bessen werkt laxerend. Wie de bessen wil gebruiken bij reumaklachten, is beter af met vlierbessensap of - siroop.

Echte vlier kan ook gebruikt worden door kinderen.

Vlierbloesem





Lindebloesem - Tilia cordata Mill - Een zacht en toch kordaat middel bij verkoudheid en koorts

Met de komst van de herfst zijn ook de beestjes er weer. Wie schoolgaande kinderen heeft, zit waarschijnlijk al lang met hoest en snot in huis. Maar ook zonder kinderen is de kans groot dat je een of andere bacterie of virus opscharrelt.
Een plant die je kan ondersteunen als je je minder goed voelt, is linde (kaasjeskruidfamilie). Lindebloesem doet je zweten, waardoor niet alleen de gifstoffen uit je lichaam verdwijnen, maar waardoor ook je koorts zakt. Daarnaast beschermt lindebloesem de slijmvliezen als je verkouden bent en verzacht het een kriebelhoest. Ook kinderen zijn gebaat bij lindebloesem. Door de etherische olie in de bloesem kom je tot rust.

Om een kruidenthee te maken: neem 1 tl gedroogde lindebloesem, overgiet met 150 ml kokend water en laat dit 5 tot 10 minuten trekken. Drink 1 à 2 kopjes per dag.

Lindebloesem